ทำไม เดนมาร์ก จึงเป็นประเทศแห่ง งานดีไซน์? /โดย ลงทุนแมน
“อบอุ่น ตอบโจทย์การใช้สอย น้อยแต่มาก”
คือนิยามของดีไซน์สไตล์เดนมาร์ก ประเทศเล็กๆ ทางตอนเหนือของยุโรป
ซึ่งเป็นหนึ่งในกลุ่มประเทศสแกนดิเนเวีย
นักออกแบบชาวเดนมาร์กเปี่ยมไปด้วยความคิดสร้างสรรค์ พิถีพิถันในรูปแบบและคุณภาพ
ผลที่ได้จึงกลายมาเป็นแบรนด์ข้าวของเครื่องใช้ที่มีดีไซน์เป็นเอกลักษณ์
ไม่ว่าจะเป็นเฟอร์นิเจอร์ของ Fritz Hansen
เครื่องเสียงสุดล้ำของ Bang & Olufsen
เครื่องประดับ Pandora
หรือแม้แต่ของเล่น LEGO
นอกจากความเรียบหรูของงานดีไซน์ที่ประทับใจคนทั่วโลก งานออกแบบของเดนมาร์ก
ยังถูกกล่าวถึงว่าเป็น “ดีไซน์ประชาธิปไตย”
การปกครองมีความเกี่ยวข้องอะไรกับงานออกแบบ?
แล้วทำไมประเทศเล็กๆ ที่มีประชากรเพียง 6 ล้านคน
ถึงก้าวขึ้นมาเป็นผู้นำในวงการออกแบบที่คนทั้งโลกยอมรับ
ยินดีต้อนรับเข้าสู่ซีรีส์บทความ “Branding the Nation” ปั้นแบรนด์ แทนประเทศ
ตอน ทำไม เดนมาร์ก จึงเป็นประเทศแห่ง งานดีไซน์?
╔═══════════╗
ชอบบทความแบบนี้ ต้องอ่านหนังสือเล่มนี้
เศรษฐกิจโลก 1,000 ปี พิมพ์ครั้งที่ 6
สั่งซื้อได้ที่ (รับส่วนลด 10% จากราคาปก 350 บาท)
Shopee : https://shopee.co.th/product/116732911/6716121161
╚═══════════╝
หากย้อนกลับไปในยุคกลาง เดนมาร์กคือราชอาณาจักรขนาดเล็ก ตั้งอยู่ทางตอนเหนือของประเทศเยอรมนี ประกอบไปด้วยคาบสมุทรจัตแลนด์ ที่ยื่นออกไปแบ่งระหว่างทะเลเหนือกับทะเลบอลติก กับเกาะเชลลันด์ ซึ่งเป็นที่ตั้งของเมืองหลวงคือกรุงโคเปนเฮเกน หรือในภาษาเดนมาร์กว่า København
บรรพบุรุษของชาวเดนมาร์กก็คือชาวไวกิง เช่นเดียวกับเพื่อนบ้านอย่างสวีเดน และนอร์เวย์
ทั้ง 3 ประเทศ จึงมีวัฒนธรรมและรากของภาษาร่วมกัน และถูกเรียกรวมกันว่า
“กลุ่มประเทศสแกนดิเนเวีย”
ชาวไวกิงมีฝีมือในการรบและการเดินเรือ อาณาจักรเดนมาร์กจึงไม่เคยตกเป็นเมืองขึ้นของใคร
แถมยังสามารถเดินเรือไปครอบครองเกาะกรีนแลนด์ เกาะใหญ่ใกล้ขั้วโลกเหนือ ที่อยู่ห่างไกลจากแผ่นดินเดนมาร์กเกือบ 3,000 กิโลเมตร
และด้วยความสามารถในการเดินเรือของชาวไวกิงนี่เอง
ที่ส่งผลให้ชาวเดนมาร์กมีฝีมือในงานไม้ โดยเฉพาะการทำเรือ ในขณะที่ความสามารถด้านการรบนำมาสู่ฝีมือการทำอาวุธ ท้ายที่สุดก็ต่อยอดมาเป็นเครื่องเรือน ทั้งโต๊ะ ตู้ เตียง
ไปจนถึงเครื่องมือเครื่องใช้ในบ้าน
จิตวิญญาณของงานช่างและการใช้วัสดุให้คุ้มค่า
จึงเป็นมรดกตกทอดที่ติดตัวชาวเดนมาร์กมาจนถึงปัจจุบัน..
เมื่อยุโรปเริ่มเข้าสู่ยุคปฏิวัติอุตสาหกรรม
มีการก่อตั้งสถาบันด้านการออกแบบชั้นนำของเดนมาร์ก ในปี ค.ศ. 1813 คือ The Royal Danish Academy of Fine Arts ซึ่งพัฒนามาจากสถาบันศิลปะที่ก่อตั้งมาตั้งแต่ศตวรรษที่ 18
สถาบันแห่งนี้ถือเป็นจุดเริ่มต้นในการพัฒนาการออกแบบอุตสาหกรรมของเดนมาร์ก
ซึ่งเริ่มมีการตั้งโรงงานอุตสาหกรรมมากขึ้นในเขตรอบกรุงโคเปนเฮเกน
ในยุคที่การปฏิวัติอุตสาหกรรมเริ่มเปลี่ยนแปลงวิถีชีวิตผู้คน
เป็นช่วงเวลาเดียวกับความเสมอภาคที่เริ่มผลิบาน
และนำสิ่งที่เรียกว่า “รัฐสวัสดิการ” มาสู่ประเทศเล็กๆ แห่งนี้
เดนมาร์กเริ่มมีกระบวนการพัฒนามาสู่ประชาธิปไตยตั้งแต่กลางศตวรรษที่ 19
เมื่อพระเจ้าเฟรเดอริกที่ 7 ลงพระนามอยู่ภายใต้รัฐธรรมนูญในปี ค.ศ. 1849
เป็นผลทำให้เดนมาร์กมีการจัดตั้งรัฐสภาขึ้นเป็นครั้งแรก
การปฏิวัติอุตสาหกรรมที่แพร่มายังเดนมาร์กนำมาสู่การเกิดขึ้นของชนชั้นแรงงาน
การก่อตั้งพรรคสังคมนิยมประชาธิปไตยในปี ค.ศ. 1871 ที่สนับสนุนการจัดตั้งสหภาพแรงงาน กลายเป็นแรงผลักดันสำคัญให้เกิดการปฏิรูปทางสังคมครั้งสำคัญของเดนมาร์กในช่วงต้นศตวรรษต่อมา
มีการจัดตั้งกฎหมายช่วยเหลือผู้สูงอายุ การประกันอุบัติเหตุจากอุตสาหกรรม
การประกันการเจ็บป่วยและพิการ ไปจนถึงสวัสดิการแก่ผู้สูงอายุ
เดนมาร์กกลายเป็นประเทศแรกๆ ของโลกที่เริ่มต้นสวัสดิการสังคมแบบทั่วถึง
และส่งผลให้ประชาชนมีคุณภาพชีวิตที่ดี ได้รับการศึกษาและบริการสาธารณสุขที่ครอบคลุม
คนไร้บ้านมีที่อยู่อาศัย คนสูงอายุมีเงินบำนาญ และคนพิการไม่ถูกทอดทิ้ง
สิ่งเหล่านี้สะท้อนมาสู่ทุกอย่างในการใช้ชีวิต ทั้งความคิด ค่านิยม
และส่งอิทธิพลมาถึงงานออกแบบอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้
ถึงแม้ในช่วงนั้น งานออกแบบเยอรมันจะมีอิทธิพลต่อยุโรปไม่น้อย
โดยเฉพาะ Bauhaus School ที่เน้นในเชิงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
แต่นักออกแบบชาวเดนมาร์กก็ผสมผสานระหว่างเทคโนโลยีที่ทันสมัยกับแนวทางของตัวเอง
โดยมีหัวใจสำคัญอยู่ที่ “ความเสมอภาค”
ดีไซน์เดนมาร์กจึงเป็นดีไซน์ที่ออกแบบมาเพื่อให้เข้าถึงคนส่วนมาก
ตั้งอยู่บนความคิดที่ว่าผลิตภัณฑ์ที่สวยงามและตอบโจทย์การใช้สอย ไม่ควรสงวนไว้สำหรับคนร่ำรวย แต่ควรให้คนทุกชนชั้นเข้าถึงได้ จนเป็นจุดเริ่มต้นที่คนทั้งโลกเรียกดีไซน์เดนมาร์กว่า
“ดีไซน์ประชาธิปไตย” (Democratic Design)
แรงผลักดันในงานออกแบบก็คือ The Royal Danish Academy of Fine Arts
ที่สร้างสรรค์นักออกแบบมากมายมาสู่วงการ หนึ่งในนั้นคือ Arne Jacobsen
นักออกแบบคนสำคัญที่สร้างชื่อเสียงให้กับแบรนด์ Fritz Hansen
Fritz Hansen ก่อตั้งในปี ค.ศ. 1872
แบรนด์เฟอร์นิเจอร์เก่าแก่ของเดนมาร์กที่มีชื่อเสียงในเรื่องเฟอร์นิเจอร์ไม้
จนเมื่อ Arne Jacobsen สถาปนิกผู้หลงใหลในงานออกแบบเฟอร์นิเจอร์ ได้เข้ามาเปลี่ยนวัตถุดิบโดยเลือกที่จะนำพลาสติก ซึ่งเป็นวัตถุดิบจากยุคปฏิวัติอุตสาหกรรมเข้ามาใช้เป็นวัตถุดิบหลักในช่วงทศวรรษ 1950s
Arne ลดทอนดีไซน์เก้าอี้ให้มีความเรียบง่าย แต่ยังคงใช้งานได้ดี จนกลายเป็นต้นกำเนิด
“Ant Chair” เก้าอี้ตัวแรกที่ทำจากพลาสติกชิ้นเดียวดัดโค้งเป็นทั้งพนักและเบาะ สามารถซ้อนกันขึ้นเป็นตั้งได้ เพื่อประหยัดพื้นที่ในการจัดเก็บพลาสติก ทำให้ผลิตได้มากขึ้น และเร็วขึ้น ส่งผลให้ราคาลดลง และเข้าถึงลูกค้าได้มากขึ้น ในขณะที่ตอบโจทย์การใช้งาน ทั้งความสะดวกในการใช้และการเก็บรักษา
Bang & Olufsen, B&O ก่อตั้งในปี ค.ศ. 1925
ในยุคแรกเริ่มของการพัฒนาอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ วิศวกร 2 คน คือ Peter Boas Bang
และ Svend Andreas Grøn Olufsen เป็นผู้ริเริ่มประยุกต์นำการออกแบบมาใช้กับสินค้าอิเล็กทรอนิกส์ โดยสินค้ายอดนิยมในยุคแรก คือ วิทยุที่มีปุ่มสำหรับบันทึกคลื่นที่ชอบ แทนการหมุนหาสัญญาณ
หลังจากนั้นก็ต่อยอดมาเป็นสารพัดอุปกรณ์เครื่องเสียงที่มีดีไซน์สุดล้ำ
ทั้งโทรทัศน์ที่สามารถหมุนได้ 45 องศาตามตำแหน่งของผู้รับชม
และลำโพงทรงกระบอกที่เพรียวบางแต่ยังให้เสียงที่ทรงพลัง
ผลงานทุกชิ้นของ B&O ผ่านกระบวนการคิดและออกแบบอย่างพิถีพิถัน เพื่อตอบสนองประสบการณ์ภาพและเสียงที่เหนือชั้น โดยมีปรัชญาคือ การสร้างศิลปะที่ไม่เหมือนใครลงบนสินค้าที่มีประสิทธิภาพ
LEGO ก่อตั้งในปี ค.ศ. 1932
ในช่วงทศวรรษ 1930s ทั่วโลกประสบวิกฤติเศรษฐกิจอย่างหนัก รวมถึงเดนมาร์ก
Ole Kirk Christiansen ช่างไม้ชาวเมือง Billund จึงเปลี่ยนจากงานรับสร้างบ้านและเครื่องเรือน หันมาผลิตของเล่นจากไม้ หลังเห็นว่าของเล่นขนาดเล็กที่ทำจากเศษไม้เริ่มขายดี
โดยชื่อ LEGO มาจากภาษาเดนมาร์กว่า Leg Godt ที่แปลว่า “เล่นได้เล่นดี”
ต่อมามีการปรับวัตถุดิบจากไม้มาเป็นวัสดุพลาสติกมากขึ้นเรื่อยๆ เพื่อให้สามารถผลิตได้มากขึ้นและเก็บรักษาได้นานขึ้น จนนำมาสู่การก่อตั้ง LEGO Group ในที่สุด
โดยปรัชญาสำหรับงานออกแบบของ LEGO ก็คือ “สิ่งที่ดีที่สุดเท่านั้นถึงจะดีพอ”
ของเล่นทุกชิ้นถูกผลิตด้วยความประณีต มีการทดสอบความทนทานหลายต่อหลายครั้ง
จนมั่นใจว่าปลอดภัยและเล่นได้โดยไม่ชำรุด และสิ่งสำคัญที่สุดสำหรับตัวต่อ LEGO
คือสามารถเล่นได้ทุกเพศทุกวัย ไม่ว่าจะเป็นเด็กหรือโตเป็นผู้ใหญ่
และไม่ว่าจะเป็นผู้ชายหรือผู้หญิง
Pandora ก่อตั้งในปี ค.ศ. 1982
ช่างทอง Per Enevoldsen และภรรยา Winnie ที่เริ่มต้นธุรกิจจากร้านเครื่องประดับเล็กๆ
โดยมีสินค้าแรกเริ่มคือ สร้อยข้อมือชาร์ม หรือ Charm Bracelet
สองสามีภรรยาได้เดินทางมาประเทศไทยเพื่อนำเข้าอัญมณี
ต่อมาได้ต่อยอดเป็นอุตสาหกรรมเครื่องประดับที่มีฐานการผลิตหลักอยู่ที่ประเทศไทย
โดยปรัชญาสำคัญของ Pandora คือการนำเสนอเครื่องประดับงานฝีมือที่มีคุณภาพสูง
มีการออกแบบสวยงามทันสมัย ในราคาที่คนทั่วไปสามารถครอบครองได้..
จากจุดเริ่มต้นของงานออกแบบที่มีคุณภาพและทำให้ทุกคนสามารถเข้าถึงได้
งานดีไซน์ของเดนมาร์กถูกต่อยอดมาเป็นผลิตภัณฑ์ที่คำนึงถึงสิ่งแวดล้อม เน้นไปที่ความยั่งยืนของการสรรหาวัตถุดิบ และมีกระบวนการผลิตที่ลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกให้มากที่สุด
ปัจจุบัน เดนมาร์กได้รับการจัดอันดับให้เป็นประเทศที่น่าอยู่อันดับ Top 5 ของโลก
ชาวเดนมาร์กมี GDP ต่อหัวสูง ทุกคนล้วนมีสวัสดิการที่ดี เข้าถึงการศึกษาและการรักษาพยาบาลโดยไม่เสียค่าใช้จ่าย มีเงินบำนาญเมื่อเกษียณอายุ และมีการกระจายรายได้ที่มีความเสมอภาค
ในขณะที่ด้านสิ่งแวดล้อม เดนมาร์กคือผู้นำในการใช้พลังงานหมุนเวียน โดยพลังงานจากลมคิดเป็นสัดส่วนมากกว่า 70% ของไฟฟ้าที่ใช้ภายในประเทศ
ถึงแม้สวัสดิการที่ดีเยี่ยมจะแลกมากับอัตราภาษีที่สูงมาก ทำให้ประเทศแห่งนี้มีค่าครองชีพสูงเป็นอันดับต้นๆของโลก จนสินค้าเดนมาร์กมีราคาสูงมากเมื่อเทียบกับประเทศอื่นๆ
แต่สำหรับชาวเดนมาร์กแล้ว ราคานี้เป็นราคาที่ทุกคนสามารถเข้าถึงได้
นั่นเท่ากับว่า ทุกๆ คนสามารถเป็นเจ้าของสินค้าที่มีคุณภาพดีเยี่ยม ทนทาน และใช้งานได้สะดวก
การที่เดนมาร์กเป็นประเทศแห่งงานดีไซน์ที่คนทั้งโลกยอมรับ
ไม่ได้มีหัวใจหลักมาจากการออกแบบที่สวยงามเท่านั้น แต่คำนึงถึงคุณภาพ
ประโยชน์การใช้สอย และมองว่าสามารถเข้าถึงได้ทุกคนในสังคม
หากจะนิยามสั้นๆ ถึงแก่นแท้ของงานดีไซน์สไตล์เดนมาร์ก
ก็คงต้องบอกว่า ทั้งหมดล้วนงอกงามมาจากคำว่า “ความเท่าเทียม”..
อ่านซีรีส์บทความ “Branding the Nation” ปั้นแบรนด์ แทนประเทศ
ในตอนก่อนหน้าทั้งหมดได้ที่แอป Blockdit blockdit.com/download
╔═══════════╗
ชอบบทความแบบนี้ ต้องอ่านหนังสือเล่มนี้
เศรษฐกิจโลก 1,000 ปี พิมพ์ครั้งที่ 6
สั่งซื้อได้ที่ (รับส่วนลด 10% จากราคาปก 350 บาท)
Shopee : https://shopee.co.th/product/116732911/6716121161
╚═══════════╝
ติดตามลงทุนแมนได้ที่
Website - longtunman.com
Blockdit - blockdit.com/longtunman
Facebook - ลงทุนแมน
Twitter - twitter.com/longtunman
Instagram - instagram.com/longtunman
Line - page.line.me/longtunman
YouTube - youtube.com/longtunman
References
-เอื้อมพร พิชัยสมิธ, เศรษฐกิจทางเลือกว่าด้วยรัฐสวัสดิการ
-https://denmark.dk/innovation-and-design/design
-https://learnantiques.com.au/the-history-of-danish-furniture-and-design/
-https://www.ditp.go.th/contents_attach/66438/55000211.pdf
-https://thailand.um.dk/~/media/thailand/documents/other/denmark%20in%20thailand/chapter%208%20-%20thai.pdf?la=en
-https://kooper.co/th-scandinavian-as-democratic-design/
-https://fritzhansen.com/en/designers/arne-jacobsen
-https://www.lego.com/en-us/aboutus/lego-group/the-lego-group-history/
-https://www.prachachat.net/news_detail.php?newsid=1491413369
bauhaus history 在 Bauhaus Movement (bauhaus_movement) - Profile - Pinterest 的八卦
Bauhaus Movement | Learn how the Bauhaus influenced design history with its emphasis on theory and practice as taught by the masters. ... <看更多>