TẠI SAO NGƯỜI VIỆT NAM GẦY?
Trên Weibo, 9GAG, Reddit hay Quora, có nhiều bài đăng thắc mắc rằng tại sao Việt Nam lại có nhiều người gầy? Trong khi Việt Nam không phải là một quốc gia đang gặp nạn đói, ngược lại, còn là một cường quốc xuất khẩu lương thực?
Cách đây ít lâu, một thống kê của WHO cho biết Việt Nam là một trong những quốc gia có tỷ lệ béo phì thấp nhất trên thế giới với khoảng 2,1% - theo một số thống kê khác mới cập nhật hơn thì con số này rơi vào khoảng 2,7 đến 3.5%. Cùng quan điểm này, tờ Telegraph công bố bản đồ các quốc gia dựa trên tỷ lệ béo phì trên thế giới, và bản đồ của tờ này cũng cho thấy Việt Nam là quốc gia “xứ sở của người gầy”, với tỷ lệ người dân béo phì “lên tới” khoảng 1,7% dân số, một số tài liệu được công bố mới thì rơi vào khoảng 2,9 đến 3.5%.
Ngay tại châu Á, tỷ lệ số người béo thì của Việt Nam cũng ở một mức độ thấp. Một số quốc gia có tỷ lệ béo phì thấp tiệm cận với Việt Nam như Campuchia với 3,9%; Nhật Bản với 4,3%; Nepal với 4,1%; Afghanistan với 2,2%...
Khi những con số này được công bố, có một cuộc tranh cãi tương đối rôm rả về nguyên nhân mà Việt Nam là một trong những quốc gia có tỷ lệ béo phì thấp nhất thế giới trên nhiều diễn đàn quốc tế như Reddit, Quora, 9GAG... Một số nguyên nhân được chỉ ra là do Việt Nam có mức thu nhập trung bình đầu người ở mức trung bình thế giới - nói thẳng ra là do nghèo, do nạn đói (?), do chiến tranh (?)...
Thực tế, thu nhập trung bình không có nghĩa là có tỷ lệ béo phì thấp. Hãy chú ý về những quốc gia béo nhất thế giới, đó là Nauru, Tuvalu, Samoa, Tonga, Kiribati… đều có mức thu nhập bình quân đầu người chỉ ở ngưỡng trung bình của thế giới. Đặc biệt là Kiribati có mức thu nhập trung bình ở ngưỡng trung bình thấp, nhưng lại đứng trong 10 quốc gia béo phì nhất, đảo quốc này có tới trên 50% dân số bị béo phì. Ngược lại, thu nhập cao không có nghĩa là có tỷ lệ béo phì cao, ví dụ tiêu biểu là Nhật Bản với 4,3%, Hàn Quốc với khoảng 5 - 6% hay Singapore với khoảng 6 - 7%. Tuy nhiên, tại các quốc gia phương Tây có mức thu nhập phát triển lại có tỷ lệ béo phì phổ biến ở mức cao. Như Mỹ với 33%, Anh là 29%, Đức là 26%...
Vậy nguyên nhân nào khiến cho Việt Nam có tỷ lệ béo phì ở mức độ thấp đến như vậy?
Nguyên nhân đầu tiên đó là người Việt Nam ăn nhiều rau củ quả. Nếu tính dựa trên số rau củ quả bình quân đầu người Việt Nam tiêu thụ thì không hẳn là cao so với thế giới, mỗi ngày, một người Việt tiêu thụ khoảng 0,23kg rau và 0,15kg quả, nằm ở mức trung bình khá của thế giới (top 40 - 80 quốc gia). Nhưng, Việt Nam lại nằm trong 20 quốc gia có mức rau củ/khẩu phần ăn lớn nhất thế giới. Ví dụ như trong món bún trộn, có tới khoảng 20 - 30% khẩu phần ăn là rau củ và gia vị liên quan đến rau, trong khi món phổ biến tương tự tại phương Tây là Spaghetti lại chỉ có khoảng 5 - 8% phần ăn là rau củ. Hoặc như món bít tết phương Tây ăn kèm với ít rau hoặc salad, thì người Việt Nam ăn thịt nướng từng miếng nhỏ với nhiều rau, củ đi kèm. Các rau củ mà người Việt Nam chủ yếu là rau củ sống hoặc chế biến luộc hấp, còn rau củ mà các quốc gia phương Tây ăn thường chế biến kèm dầu, mỡ nên về cơ bản, chế độ ăn rau của Việt Nam trong các món phổ thông là “xanh” hơn. Điều này đem lại sự cân bằng dinh dưỡng hiếm có.
Đã ăn nhiều rau, người Việt cũng ăn tương đối ít dầu mỡ, chuộng các món hấp, luộc. Người Việt có thể luộc, hấp gần như các món từ rau, thịt, hải sản… Ngoài ra, các món cuốn, gỏi của Việt Nam cũng rất “xanh” với tỷ lệ rau lên tới 70% món ăn - đừng nhầm lẫn sang các món cuốn, nem rán nhé. Một món ăn phổ biến khác trong các bữa nhậu của người Việt là lẩu, món ăn hiếm hoi có nhiều dầu mỡ từ thịt động vật, nhưng người Việt cũng ăn kèm với rất nhiều rau. Thậm chí, người Việt còn có hẳn một món lẩu có tới 90% là rau - lẩu rau.
Hoặc hãy lấy ví dụ về các đầu bếp gốc Việt như Christine Hà, Jack Lee, Luke Nguyễn… Họ luôn lựa chọn các món ăn có nhiều thành phần là rau củ, gia vị. Các đầu bếp này có chung một nhận định là họ bị ảnh hưởng bởi văn hóa Việt Nam chuộng rau, củ quả, gia vị từ cha mẹ của họ.
Một nguyên nhân khác khiến cho người Việt gầy nằm ở yếu tố “xã hội”. Người Việt là quốc gia đồng văn Đông Á với Hàn, Trung, Nhật, Triều. Các quốc gia này đều là những quốc gia chuộng vẻ đẹp mỏng manh, gầy, cao, da trắng. Chính vì “tiêu chuẩn” này, người Việt có hẳn một câu để khuyến khích ăn rau là “ăn rau cho đẹp da”. Sự bùng phát của mạng xã hội, của những chương trình truyền hình thực tế, dạy nấu ăn… trong đó, nổi trội là những chương trình nói về ăn uống lành mạnh được rất nhiều người đón xem. Phần lớn các beauty blogger, vlogger.. của người Việt đều có ngoại hình gầy. Và ngay cả khi các vlogger, blogger làm về ăn uống, họ cũng có ngoại hình chỉ ở mức hơi béo một chút.
Vấn nạn “body shaming” ở Việt Nam tương đối trầm trọng. Nhưng nếu xét ở một mức độ giữa những người thân thiết với, việc này khiến cho người Việt chú tâm đến quá trình ăn uống, lựa chọn thực phẩm hơn. Thực tế, gầy hay cân đối vẫn tốt hơn là béo. Thêm nữa, do “trời sinh”, người Việt thấp bé, nhẹ cân và gầy hơn so với mặt bằng chung của thế giới.
Phần lớn người Việt vẫn sống ở khu vực nông thôn, nơi mà các nguồn lương thực, thực phẩm, rau củ đều tự cung tự cấp và đa phần những người lao động trong khu vực nông thông đều gắn liền với những công việc khá nặng nhọc. Với khí hậu nhiệt đới, nguồn rau củ rất sẵn có và giá rất phải chăng, và cũng do khí hậu nóng nên người Việt có xu hướng hạn chế ăn đồ dầu mỡ. Có một câu đùa mà tin là nhiều người đã nghe rồi, đó là “người Việt có thể ăn mọi thứ trong tự nhiên”, bao gồm cả động vật và thực vật. Người Việt có nhiều loại rau dại, củ quả từ tự nhiên mà không cần phải trồng trọt, đúng nghĩa “hái lượm” - và xu hướng này đặc biệt được ưa chuộng ở vùng nông thôn.
Theo CNN, Việt Nam là một trong những nền ẩm thực lành mạnh nhất thế giới, cùng với Nhật Bản, Thái Lan, Hy Lạp… Cùng nhận định chung với CNN là tạp chí du lịch Big7Travel, Travel Earth… Và câu chuyện tại sao người Việt lại có tỷ lệ béo phì thấp nhất chủ yếu là do “gu” ăn uống, thói quen ẩm thực, khí hậu…
---
#tifosi
Tư liệu tham khảo:
1. Top 5 Countries with the Healthiest Cuisine - Nybeautyandhealth Blog.
2. 11 amazing facts about Nauru, the least visited, most obese nation on Earth, Telegraph
3. Ourworldindata - Obesity
4. Ranking: Countries By Obesity
5. Most Obese Countries in the World
Và một số tư liệu khác.
singapore cuisine 在 5 Fun Facts About Singaporean Cuisine - YouTube 的八卦
In Singapore, "you have no choice but to go out," according to local food expert KF Seetoh. He explains that the Lion City's most beloved ... ... <看更多>