รีรันอีกรอบ กำลังเป็นประเด็นพอดี
กระซิบๆ สาวๆรู้มั้ย ในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา
เขามีการผลักดันในหลายประเทศ หลายรัฐ
ให้เปลีย่นผ้าอนามัยจากสินค้าฟุ่มเฟือย หรือสินค้าประเภทเครื่องสำอาง
(บ้านเราผ้าอนามัยจัดเป็นสินค้าประเภทเครื่องสำอาง)
ให้เป็นสินค้าจำเป็นในการดำรงชีพ และลดภาษี หรือละเว้นภาษีให้กับผ้าอนามัยไปแล้ว อย่างที่อินเดียนี่ก็เพิ่งยกเลิกการเก็บภาษีผ้าอนามัยไปเมื่อปีที่แล้ว เพราะที่อินเดียเขามีปัญหาเรื่องนี้หนักมาก ประชาชนที่นู่นกลุ่มที่รายได้น้อยเยอะ จนไม่มีเงินจะซื้อผ้าอนามัย ทำให้เด็กหญิงจำนวนมาก ต้องอยู่บ้านไม่ไปโรงเรียนช่วงที่มีประจำเดือน เพราะไม่มีผ้าอนามัยให้ใช้ ทำให้มีนักเคลื่อนไหวออกมารณรงค์แก้ไขกฏหมายที่นู่นจนผ้าอนามัยอินเดียได้รับการยกเว้นภาษี 100% ไปแระ
#Opinions: ทำไมผ้าอนามัยจึงเป็น ‘สินค้าฟุ่มเฟือย’ ที่ผู้หญิงถูกผลักภาระให้เข้าถึงได้ด้วยราคาแพงหรือต้องจ่ายภาษีเหมือนซื้อเครื่องสำอาง ทั้งที่เป็นสิทธิด้านสุขภาพขั้นพื้นฐานที่พวกเธอควรได้รับจากรัฐ!
.
ช่วงเดือนสองเดือนที่ผ่านมากลุ่มผู้ใช้งานผู้หญิงในโลกทวิตเตอร์ต่างระบายความคับข้องใจต่อกันถึงราคาของ ‘ผ้าอนามัย’ ที่สูงจนเกินไป ทั้งที่เป็นสินค้า ‘จำเป็น’ ต่อสุขภาพสำหรับสตรีทุกคนที่ธรรมชาติกำหนดให้ต้องมี ‘ช่วงนั้นของเดือน’ พ่วงติดมากับมดลูกและรังไข่ แต่ทำไมรัฐจึงไม่จัดสรรให้พวกเธอเข้าถึง #ของมันต้องมี ได้ในราคาที่ถูกหรือไม่ต้องเสียค่าใช้จ่ายตามสถานที่ราชการหรือสถานที่สาธารณะของรัฐ เช่น โรงเรียนหรือโรงพยาบาล ในทางตรงกันข้ามรัฐไทยกลับจัดผ้าอนามัยทั้งแบบธรรมดาและแบบสอดให้เป็นสินค้าประเภทเครื่องสำอาง จึงมีภาระทางภาษีเพิ่มตามมา กลายเป็นสินค้า ‘ฟุ่มเฟือย’ ที่พวกเธอต้องเจียดเงินจำนวนมากเกินความจำเป็นมาซื้อในแต่ละครั้ง หากหาวิธีอื่นที่ประหยัดกว่าเพื่อซับประจำเดือน ก็อาจเสี่ยงต่อสุขอนามัยของอวัยวะเพศและระบบสืบพันธุ์ของตัวเอง เหมือนพวกเธอถูกรัฐผลักภาระให้ดิ้นรนรับผิดชอบเรื่องนี้ด้วยตัวเอง ซึ่งจริงๆ ควรเป็น ‘สิทธิ์ในการดำเนินชีวิต’ ที่ควรจะได้ในฐานะพลเมืองของประเทศ
.
เมื่อพูดคุยกับเพื่อนผู้หญิงใกล้ตัว คนหนึ่งรู้สึกว่าผ้าอนามัยไม่ควรจัดให้เป็นสินค้าประเภทเดียวกับเครื่องสำอาง เช่น น้ำหอม หรือลิปสติก ซึ่งจะมีหรือไม่มีก็ได้แล้วแต่ความพึงพอใจ เพราะผู้หญิงทุกคนที่มีมดลูก ‘จำเป็น’ ต้องใช้ผ้าอนามัยทุกเดือนเหมือนคนทุกเพศที่ต้องกินข้าวทุกวัน อีกคนเล่าประสบการณ์ส่วนตัวให้ฟังว่าตอนไปเที่ยวประเทศอังกฤษ ในห้องน้ำห้างและโรงแรมมีผ้าอนามัยจัดเตรียมไว้ให้ฟรีพร้อมข้อความว่า ‘คุณไม่ควรต้องจ่ายเพื่อสิ่งนี้’ ซึ่งเป็นไปตามนโยบายแก้ปัญหาความยากจนของรัฐบาลสก็อตแลนด์ที่มองว่า ‘ผ้าอนามัยต้องเป็นของฟรี’
.
อย่างไรก็ตามสหราชอาณาจักรยังเก็บภาษีผ้าอนามัย 5% (ซึ่งลดลงจาก 20% ที่เป็นอัตราภาษีมูลค่าเพิ่มปกติในสินค้าต่างๆ) ทั้งๆ ที่มีการประท้วงและเผยแพร่งานวิจัยและผลสำรวจมากมายที่แสดงให้เห็นว่าผู้หญิงอังกฤษต้องทุกข์ทรมานจากภาษีนี้ขนาดไหน แต่องค์กรการกุศลบางแห่งมีการช่วยเหลือผู้หญิงที่ประสบปัญหาในการซื้อผ้าอนามัยอยู่ตลอด และเมื่อต้นปีได้จัดให้มีผลิตภัณฑ์เกี่ยวกับอนามัยเจริญพันธุ์ของเพศหญิงฟรีตามสถานศึกษาต่างๆ
.
ในเยอรมนี 19% คือภาษีที่ผู้หญิงต้องจ่ายเพิ่มจากการซื้อผ้าอนามัย ซึ่งภาษีนี้มีมานานแล้วผ่านผู้ลงมติที่เป็นชายมากกว่าหญิง 10 กว่าเท่า แต่เมื่อต้นเดือนที่ผ่านมารัฐบาลเยอรมนีเพิ่งประกาศยกเลิกภาษีดังกล่าวไป ทำให้ตั้งแต่วันที่ 1 มกราคมปีหน้า ผู้หญิงเยอรมันจะเสียภาษีสำหรับการซื้อผ้าอนามัย 7% ตามอัตราภาษีสินค้าจำเป็นในชีวิตประจำวัน ไม่ใช่เรตเดิมที่ชาร์จสำหรับสินค้าฟุ่มเฟือยอีกต่อไป ส่วนอินเดียที่เคยชาร์จภาษีผ้าอนามัย 12% ได้ยกเลิกกฎดังกล่าวแล้วหลังผู้หญิงออกมาประท้วงกันอย่างยาวนาน
.
(Update)
ย้อนกลับมาที่ไทย เมื่อต้นปี คณะรัฐมนตรีเห็นชอบให้ผ้าอนามัยเป็น 1 สินค้าและบริการ 52 รายการที่ต้องควบคุมราคา โดยให้ขึ้นบัญชีควบคุมราคาเพื่อรอกระทรวงพาณิชย์พิจารณาราคาตามความเหมาะสมอีกที โดยเป็นไปตามพ.ร.บ.ว่าด้วยสินค้าและบริการ พ.ศ.2542 ที่ให้มีการทบทวนราคาและบริการอย่างน้อยปีละครั้ง แต่ยังไม่มีกำหนดราคาที่แน่นอน
.
DONT Magazine จึงโทรศัพท์สายตรงพูดคุยกับ จิตติมา ภาณุเตชะ ที่ปรึกษาแผนงานสุขภาวะผู้หญิงและความเป็นธรรมทางเพศ เพื่อหาเหตุผลว่าทำไมผ้าอนามัยถึงเป็นสินค้าฟุ่มเฟือยในสายตารัฐ ทั้งๆ ที่เป็นผลิตภัณฑ์ที่ผู้หญิง (ไม่ว่ามีรสนิยมทางเพศแบบไหนก็ตามแต่มีมดลูกติดตัวมาตั้งแต่กำเนิด) ซึ่งเป็นพลเมืองครึ่งหนึ่ง (หรือมากกว่า) ของประเทศ ‘จำเป็น’ ต้องใช้
Words: Witthawat Pukkhabut
Photo: Courtesy of Jittima Phanutecha
#DONTMagazine
References:
https://www.independent.co.uk/…/germany-tampon-tax-luxury-i…
https://edition.cnn.com/…/tampon-tax-germany-lux…/index.html
https://www.bbc.com/thai/international-44916360
